- During the academic year 2019-2020, I act as a co-lecturer for the courses “Fundamentals of the History and Theory of Architecture I” (Fall Semester) and “Fundamentals of the History and Theory of Architecture II” (Spring Semester) at the Chair of the History and Theory of Urban Design of the Institute for the History and Theory of Architecture (gta) of the Department of Architecture at ETH Zürich. In these courses I takes the role of a co-lecturer, which implies introducing the students to the topics of the course, mentoring their work during the course, as well as evaluating the results.
Fundamentals of the History and Theory of Architecture II (FS 20)
Lecture (052-0804-20)
Organizer: Chair of Prof. Delbeke, Chair of Prof. Stalder, Chair of Prof. Ursprung, Chair of Prof. Avermaete
Lecturers: Prof. Dr. Tom Avermaete, Prof. Dr. Maarten Delbeke, Prof. Dr. Laurent Stalder, Prof. Dr. Philip Ursprung, Dr. Marianna Charitonidou, Dr. Hans Teerds, Tim Klauser
Fall Semester 2019
- During the academic year 2018-2019, I taught two architectural theory seminars at the Department of Architecture of the University of Ioannina. The first seminar was taught to fourth year students and was entitled “Mutations of architecture in the twentieth century: form and method” (“Μετασχηματισμοί της αρχιτεκτονικής στον εικοστό αιώνα: μορφή και μέθοδος”), and the second seminar was taught to third year students and was devoted to the use of advanced technologies and methods such as virtual reality and augmented reality in the organisation of exhibition spaces and museums.
- Κατά το ακαδημαϊκό έτος 2018-2019, δίδαξα δύο μαθήματα του επιστημονικού πεδίου “Θεωρία Αρχιτεκτονικής” στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Οι θεματικές των μαθημάτων αυτών ήταν οι εξής: 1) “Μετασχηματισμοί της αρχιτεκτονικής στον εικοστό αιώνα: μορφή και μέθοδος” (ΠΠΣ, ΜΥΕ) και 2) “Ειδικά θέματα σχεδιασμού 2 (Εκθεσιακοί χώροι)” (ΠΠΣ, ΜΚ/Υ).
“Ειδικά θέματα σχεδιασμού 2 (Εκθεσιακοί χώροι)”
Διδάσκουσα: Μαριάννα Χαριτωνίδου (αυτόνομη διδασκαλία)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
Αντικείμενο του μαθήματος είναι η διερεύνηση της οργάνωσης του εκθεσιακού χώρου. Η συνύπαρξη εκθεμάτων διαφορετικής κατηγορίας και προέλευσης, το ζήτημα του χρόνου και της περιήγησης στον εκθεσιακό χώρο, η προσέγγισης των επιμελητών και τα μέσα επικοινωνίας τους με το κοινό της έκθεσης, προσεγγίζονται μέσα από τη μελέτη αρχειακού υλικού εκθέσεων και εκθέσεων αρχιτεκτονικής του 20ού αιώνα και 21ου αιώνα. Σήμερα, σημαντικές συνιστώσες των αρχιτεκτονικών μουσείων είναι οι ειδικές συλλογές τους, συμπεριλαμβανομένου του αρχειακού υλικού, όπως χειρόγραφες επιστολές, σημειώσεις και αρχιτεκτονικά σχεδία, αλλά και μακέτες και φωτογραφίες των αρχιτεκτόνων, των οποίων οι συλλογές φυλάσσονται. Η σημερινή κατάσταση των αρχιτεκτονικών αρχείων χαρακτηρίζεται από μια αυξανόμενη τάση προς την ψηφιοποίηση. Το γεγονός ότι το Σεπτέμβριο του 2016 το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης (MoMA) ανακοίνωσε την δωρεάν ηλεκτρονική πρόσβαση σε χιλιάδες εκθεσιακές εικόνες στην εφημερίδα The New York Times είναι ένα σύμπτωμα μιας τέτοιας συνεχιζόμενης διαδικασίας. Σε μια παράλληλη εξέλιξη, τα Μουσεία Τέχνης του Χάρβαρντ έχουν ψηφιοποιήσει και δημοσιεύσει online περισσότερα από 32000 αντικείμενα που ανήκουν στην ειδική συλλογή του Bauhaus. Αυτή η ψηφιοποίηση πραγματοποιήθηκε σε συνδυασμό με την προετοιμασία μιας εκατονταετούς έκθεσης Bauhaus φέτος, το 2019.
Παρομοίως, η συλλογή του αρχείου Bauhaus στο Βερολίνο έχει κάνει το αρχειακό της υλικό προσβάσιμο για τη χρήση του κοινού. Αναμφισβήτητα, αυτή η τάση έχει σημαντικό αντίκτυπο στην παραγωγή και τη διάδοση της αρχιτεκτονικής γνώσης, συμβάλλοντας παράλληλα στον τρόπο με τον οποίο τα μουσεία αρχιτεκτονικής συνδέονται με τη σύγχρονη αρχιτεκτονική́ πρακτική́ και το ευρύ κοινό. Το εν λόγω μάθημα μέσα από τις παρουσίαση διαλέξεων και ενδιάμεσες σχεδιαστικές ασκήσεις που θα αφορούν την επιμέλεια εκθέσεων και τους τρόπους διαχείρισης αρχειακού υλικού ως μέσου επικοινωνίας θα επιχειρήσει να καταστήσει κατανοητά τα παραπάνω φαινόμενα που χαρακτηρίζουν τις σύγχρονες πρακτικές επιμέλειας εκθέσεων σε διεθνή κλίμακα. Παράλληλα, το μάθημα θα επιχειρήσει να εξοικειώσει τους φοιτητές με τις σύγχρονες πρακτικές σχεδιασμού εκθέσεων, μέσα από την ανάλυση συγκεκριμένων παραδειγμάτων, αλλά και μέσα από ασκήσεις που θα κληθούν να επιλύσουν. Ανάμεσα στις επιμέρους θεματικές που θα εξετάσει το μάθημα είναι ο ρόλος των εκθέσεων ως τρόπου μετάδοσης γνώσης, το ζήτημα της αφήγησης στην οργάνωση των μουσειακών χώρων, οι τάσεις των μουσείων αρχιτεκτονικής απέναντι στα αρχεία, η σχέση του φαινόμενου της ψηφιοποίησης με τον εκδημοκρατισμό της πρόσβασης σε πρωτογενείς πήγες, ο ρόλος της μουσειολογίας, των curatorship studies, των media studies και η σχέση τους με τις media studies και digital humanities σήμερα, ο σχεδιασμός μουσείων ως μέσου city-branding, αλλά και το ζήτημα της διαδραστικότητας και των σύγχρονων τεχνολογικών μέσων κατά το σχεδιασμό εκθέσεων.
Θεματικές που αναλύθηκαν στα πλαίσια του μαθήματος:
-
Οι εκθέσεις ως τρόπος μετάδοσης γνώσης
-
Η οργάνωση του μουσειακού χώρου ως αφήγηση
-
Οι τάσεις των μουσείων αρχιτεκτονικής απέναντι στα αρχεία: το φαινόμενο της ψηφιοποίησης
-
Οι εκθέσεις και ο εκδημοκρατισμός της πρόσβασης σε πρωτογενείς πήγες
-
Οι σύγχρονες τάσεις στο σχεδιασμό μουσείων
-
Η μουσειολογία και ο ρόλος της σήμερα
-
Η έκθεση ως μέσο επικοινωνίας
-
Ο σχεδιασμός μουσείων ως μέσου city–branding
-
To ζήτημα του χρόνου κατά την περιήγηση στον εκθεσιακό́ χώρο
-
Μια σύγκριση ανάμεσα στη θεματική και χρονολογική οργάνωση των εκθεσιακών χώρων
-
Η διαδραστικότητα και τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα κατά το σχεδιασμό εκθέσεων
-
Η επίδραση του φαινομένου της ψηφιοποίησης στην οργάνωση των εκθέσεων
-
Ο νέος ρόλος της ψηφιακής επιμέλειας στις museum studies
“Μετασχηματισμοί της αρχιτεκτονικής στον εικοστό αιώνα: μορφή και μέθοδος”
Διδάσκουσα: Μαριάννα Χαριτωνίδου (αυτόνομη διδασκαλία)
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
Αντικείμενο του μαθήματος είναι η διερεύνηση της χρήσης της εικόνας τόσο στο προσωπικό επίπεδο, της αρχιτεκτονικής σύνθεσης, όσο και στο δημόσιο πεδίο, της επικοινωνίας και της κριτικής. Τα παραδείγματα και οι διαλέξεις θα αφορούν στη “διευρυμένη” περίοδο του εικοστού́ αιώνα, ενώ ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί και σε παραδείγματα του 21ου αιώνα. Το μάθημα αυτό έχει ως στόχο να καταστήσει κατανοητό ότι ο τρόπος που μεταμορφώνονται οι μέθοδοι αρχιτεκτονικής αναπαράστασης καθώς περνάμε από τη μία ιστορική περίοδο στην άλλη είναι αλληλένδετος με την αλλαγή του πως νοηματοδοτούμε την αρχιτεκτονική. Το μάθημα θα επιχειρήσει να παρουσιάσει τους λόγους για τους οποίους οι επιλογές των αρχιτεκτόνων να πριμοδοτούν κατά το σχεδιασμό συγκεκριμένους τρόπους αναπαράστασης σχετίζεται άμεσα με τον τρόπο που αντιλαμβάνονται, όχι μόνο το τι σημαίνει αρχιτεκτονική, αλλά και την ίδια έννοια του χρήστη και του τρόπου που η αρχιτεκτονική βιώνεται.
Το μάθημα θα αναπτυχθεί μέσα από διαλέξεις και θα διατρέξει όλο τον 20ο αιώνα φτάνοντας μέχρι τη σημερινή εποχή. Θα ακολουθήσει μια ιστορική ακολουθία και θα επιχειρήσει να φωτίσει, μέσα από την ανάλυση του τρόπου που παρήγαγαν τις αρχιτεκτονικές τους αναπαραστάσεις εμβληματικοί αρχιτέκτονες κάθε περιόδου, ποια ήταν τα βασικά ζητήματα όσον αφορά στο πεδίο της επικοινωνίας και της κριτικής της αρχιτεκτονικής σε κάθε ιστορική περίοδο. Μέσα από την ανάλυση παραδειγμάτων σχεδίων εμβληματικών αρχιτεκτόνων που επηρέασαν σημαντικά την εξέλιξη της αρχιτεκτονικής και αποτελούν σήμερα σημαντικές αναφορές της θεωρίας και της ιστορίας της αρχιτεκτονικής, αλλά και του αστικού σχεδιασμού, θα καταστεί εμφανές γιατί η αναπαράσταση της αρχιτεκτονικής, τα μέσα σχεδιασμού και οι τρόποι κατασκευής της εικόνας της αρχιτεκτονικής εν γένει συνιστούν σημαντικά μέσα κατανόησης του πως αλλάζει η ίδια η σημασία της αρχιτεκτονικής.
Θεματικές που αναλύθηκαν στα πλαίσια του μαθήματος:
«Οι αναπαραστατικές μέθοδοι και οι φιλοσοφικές τους παραδοχές»
«Γιατί οι τρόποι αναπαράστασης εκθέτουν τα κεντρικά ζητήματα της επιστημολογίας της αρχιτεκτονικής;»
Μια κατανόηση των αρχών του μοντερνισμού μέσα από τα αρχιτεκτονικά σχέδια»
«Η χρήση της εικόνας στην μοντέρνα αρχιτεκτονική και οι προοπτικές τους αναπαραστάσεις»
«Οι αναπαραστατικοί μηχανισμοί του Ιταλικού Νεορεαλισμού: η εικόνα μεταξύ κινηματογράφου και αρχιτεκτονικής»
«O Νέος Μπρουταλισμός ως αναδιαμόρφωση της αισθητικής και ιδεολογικής αντίληψης: από την αντίληψη της εικόνας στη χωρική αίσθηση»
«H έννοια της εικόνας στην εννοιολογική αρχιτεκτονική και τέχνη»
«Η συντακτική αναλογία και η αυτονομία της αρχιτεκτονικής κατά τις δεκαετίες του 1970 και 1980»
«H σχέση μεταξύ χρήσης και εικόνας: οι μύθοι του ‘χρήστη’ της αρχιτεκτονικής»
«Η εξύψωση του αρχιτεκτονικού σχεδίου σε έργο τέχνης: Η συμβολή των εκθέσεων αρχιτεκτονικών σχεδίων στη διαμόρφωση της ‘εικόνας’ της αρχιτεκτονικής»
«Η εισχώρηση των εννοιών του συμβάντος και της κίνησης στην αναπαράσταση της αρχιτεκτονικής: η δυναμική εικόνα της αρχιτεκτονικής και η επανανακάλυψη της έννοιας του προγράμματος»
«To διάγραμμα ως μηχανισμός διαχείρισης της έννοιας του συμβάντος στην αρχιτεκτονική»
«Η ψηφιακή εικόνα και η paperless παραγωγή αρχιτεκτονικής»
- During the academic year 2012-2013, I worked as Teaching Assistant at School of Architecture of the National Technical University of Athens, contributing to all the courses coordinated by Professor Panayotis Tournikiotis, such as History and Theory 5, History and Theory 6, History and Theory 7, and History and Theory 8
Δευτέρα 21 Ιανουρίου 2013: διάλεξη της Μαριάννας Χαριτωνίδου με θέμα “Miα αφήγηση περί προγράμματος της αρχιτεκτονικής μετά το μοντέρνο (φονξιοναλισμό). Όταν η τεχνολογία προκαλεί τη θεωρία και το σχεδιασμό”
Mάθημα 6. Ιστορία και Θεωρία 7: η αισθητική θεώρηση της αρχιτεκτονικής_Aκαδημαϊκό έτος 2012-2013_Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ
